[IFRS 16] Bên Thuê - Phần 08: Các Loại Hợp đồng Thuê Tài Sản - Ví Dụ Minh Họa 1

[IFRS16] Bên thuê - Các loại hợp đồng thuê

Mục lục

I. TỔNG QUAN CÁC LOẠI HỢP ĐỒNG THUÊ TÀI SẢN

1. Phân loại hợp đồng thuê tài sản

Nếu dựa vào số lần thanh toán, có thể phân loại các hợp đồng thuê tài sản thành 02 nhóm cơn bản:

Nhóm 1: Hợp đồng thanh toán một lần trong suốt thời gian thuê
- Thanh toán toàn bộ tiền thuê khi bắt đầu thuê
- Thanh toán toàn bộ tiền thuê vào một thời điểm bất kỳ trong thời gian thuê
- Thanh toán toàn bộ tiền thuê khi kết thúc thời hạn thuê
Nhóm 2: Hợp đồng thanh toán nhiều lần trong suốt thời gian thuê
- Thanh toán định kỳ với một khoản thanh toán cố định
- Thanh toán định kỳ với các khoản thanh toán khác nhau
- Thanh toán không theo định kỳ với khoản thanh toán cố định
- Thanh toán không theo định kỳ với các khoản thanh toán khác nhau

Nếu dựa vào tính chất của khoản thanh toán, có thể phân loại các hợp đồng thuê tài sản thành 02 nhóm cơ bản:

Nhóm 1: Hợp đồng có khoản thanh toán đã xác định trước
Nhóm 2: Hợp đồng có khoản thanh toán biến đổi (ví dụ: Khoản thanh toán tương lai phụ thuộc vào các chỉ số: lãi suất hoặc lạm phát,… tại thời điểm thanh toán)

Còn nhiều tiêu chí khác để phân loại các hợp đồng thuê tài sản

2. Các loại hợp đồng thuê tài sản thông dụng

Trong thực tế, thông thường chúng ta sẽ bắt gặp các loại hợp đồng thuê tài sản đã xác định trước các khoản thanh toán. Có thể là hợp đồng thanh toán 01 lần hoặc nhiều lần; hoặc hợp đồng có khoản thanh toán cố định hoặc khác nhau. Tuy nhiên, bài viết này sẽ đề cập đến 04 loại hợp đồng thông dụng sau:

Hợp đồng thanh toán 01 lần toàn bộ tiền thuê khi bắt đầu thuê
Hợp đồng thanh toán định kỳ với khoản thanh toán cố định vào đầu mỗi kỳ
Hợp đồng thanh toán định kỳ với khoản thanh toán cố định vào cuối mỗi kỳ
Hợp đồng thanh toán không theo định kỳ với các khoản thanh toán khác nhau

3. Ví dụ minh họa về hợp đồng thuê có khoản thanh toán đã được xác định: bên thuê ghi nhận ban đầu

Ví dụ 1: trường hợp hợp đồng thuê có các khoản thanh toán đã được xác định

Công ty A ký hợp đồng thuê văn phòng làm việc với công ty cho thuê B với các thông tin như sau:

Thời hạn thuê: 15 năm, kể từ ngày 01/01/20T1
Định kỳ 5 năm tăng giá 01 lần với tỷ lệ tăng giá 5%
Thanh toán vào cuối mỗi năm
Kỳ thanh toán đầu tiên vào cuối năm 20T1 với số tiền: 2.000 triệu VND
Lãi suất biên đi vay của công ty A ban đầu cho phần thuê văn phòng này: 5%/năm

TRẢ LỜI:

Bước 1: Công ty A xác định giá trị ban đầu của “Nợ phải trả thuê tài sản” và “Tài sản quyền sử dụng” của Hợp đồng thuê tại thời điểm ngày 01/01/ 20T1

Bảng tính theo dõi: Giá trị hiện tại của các khoản thanh toán tiền thuê phải trả
Năm thứ	Năm hợp đồng	Tỷ lệ chiết khấu	Hệ số chiết khấu	Khoản thanh toán tiền thuê phải trả hàng năm (cuối năm)		Giá trị hiện tại của các khoản thanh toán tiền thuê phải trả (tại đầu năm 20T1)
n		r	a = 1/(1+r)^n	b		c = a x b
1	20T1	5%	0,95	2.000		1.905
2	20T2	5%	0,91	2.000		1.814
3	20T3	5%	0,86	2.000		1.728
4	20T4	5%	0,82	2.000		1.645
5	20T5	5%	0,78	2.000		1.567
6	20T6	5%	0,75	2.100	Định kỳ 05 năm: khoản thanh toán tiền thuê tăng 5% . [=2.000 x (1+5%)]	1.567
7	20T7	5%	0,71	2.100		1.492
8	20T8	5%	0,68	2.100		1.421
9	20T9	5%	0,64	2.100		1.354
10	20X0	5%	0,61	2.100		1.289
11	20X1	5%	0,58	2.205	Định kỳ 05 năm: khoản thanh toán tiền thuê tăng 5%. [=2.100 x (1+5%)]	1.289
12	20X2	5%	0,56	2.205		1.228
13	20X3	5%	0,53	2.205		1.169
14	20X4	5%	0,51	2.205		1.114
15	20X5	5%	0,48	2.205		1.061
						21.643

Xác định giá trị ban đầu của “Nợ phải trả thuê tài sản” tại thời điểm đầu năm 20T1.

= Giá trị hiện tại của các khoản thanh toán tiền thuê phải trả (chưa được trả) tại đầu năm 20T1

= 21.643 triệu VND

Xác định giá trị ban đầu của “Tài sản quyền sử dụng” tại thời điểm đầu năm 20T1.

= Nợ phải trả thuê tài sản

= 21.643 triệu VND

Bước 2: Lập bảng theo dõi “nợ phải trả thuê tài sản” và “Tài sản quyền sử dụng” trong thời hạn thuê

Bảng tính theo dõi: Nợ phải trả thuê tài sản trong thời hạn thuê
Năm	Nợ phải trả thuê tài sản (đầu kỳ)	Dư nợ tính lãi	Lãi suất (%)	Lãi vay	Thanh toán tiền thuê (cuối năm)	Nợ phải trả thuê tài sản (cuối kỳ)
	(1)	(2) = (1)	(3)	(4) = (2)x(3)	(5)	(6) = (1) + (4) – (5)
20T1	21.643	21.643	5%	1.082	2.000	20.726
20T2	20.726	20.726	5%	1.036	2.000	19.762
20T3	19.762	19.762	5%	988	2.000	18.750
20T4	18.750	18.750	5%	937	2.000	17.687
20T5	17.687	17.687	5%	884	2.000	16.572
20T6	16.572	16.572	5%	829	2.100	15.300
20T7	15.300	15.300	5%	765	2.100	13.965
20T8	13.965	13.965	5%	698	2.100	12.564
20T9	12.564	12.564	5%	628	2.100	11.092
20X0	11.092	11.092	5%	555	2.100	9.546
20X1	9.546	9.546	5%	477	2.205	7.819
20X2	7.819	7.819	5%	391	2.205	6.005
20X3	6.005	6.005	5%	300	2.205	4.100
20X4	4.100	4.100	5%	205	2.205	2.100
20X5	2.100	2.100	5%	105	2.205	–

Bảng tính theo dõi : Quyền sử dụng tài sản và khấu hao
Năm hợp đồng	Giá trị tài sản quyền sử dụng (đầu kỳ)	Số kỳ còn phải khấu hao	Khấu hao trong kỳ	Khấu hao lũy kế	Giá trị còn lại của tài sản quyền sử dụng (cuối kỳ)
	(1)	(2)	(3) = (1)/(2)	(5)	(6) = (1) – (3)
20T1	21.643	15	1.443	1.443	20.201
20T2	20.201	14	1.443	2.886	18.758
20T3	18.758	13	1.443	4.329	17.315
20T4	17.315	12	1.443	5.772	15.872
20T5	15.872	11	1.443	7.214	14.429
20T6	14.429	10	1.443	8.657	12.986
20T7	12.986	9	1.443	10.100	11.543
20T8	11.543	8	1.443	11.543	10.100
20T9	10.100	7	1.443	12.986	8.657
20X0	8.657	6	1.443	14.429	7.214
20X1	7.214	5	1.443	15.872	5.772
20X2	5.772	4	1.443	17.315	4.329
20X3	4.329	3	1.443	18.758	2.886
20X4	2.886	2	1.443	20.201	1.443
20X5	1.443	1	1.443	21.643	–

Bước 3: Hạch toán kế toán và trình bày báo cáo tài chính

Năm	Hạch toán kế toán	Trình bày báo cáo tài chính
Năm	Hạch toán kế toán	Báo cáo tình hình tài chính/Bảng cân đối kế toán	Báo cáo kết quả hoạt động kinh doanh/Báo cáo lãi lỗ
Đầu năm 20T1	Khi tài sản thuê bắt đầu sẵn sàng sử dụng: NỢ tài sản quyền sử dụng: 21.643 CÓ nợ phải trả thuê tài sản: 21.643	TĂNG tài sản quyền sử dụng: 21.643 TĂNG nợ phải trả thuê tài sản: 21.643
20T1	Thanh toán tiền thuê cuối năm NỢ nợ phải trả thuê tài sản: 2.000 CÓ tiền: 2.000 Khấu hao tài sản quyền sử dụng NỢ chi phí khấu hao: 1.443 CÓ khấu hao lũy kế: 1.443 Chi phí lãi vay thuê tài sản NỢ chi phí tài chính: 1.082 CÓ nợ phải trả thuê tài sản: 1.082	GIẢM nợ phải trả thuê tài sản: 2.000 GIẢM tiền: 2.000 TĂNG khấu hao lũy kế: 1.443 TĂNG nợ phải trả thuê tài sản: 1.082	TĂNG chi phí khấu hao: 1.443 TĂNG chi phí tài chính: 1.082
20T2 đến 20T5	Cuối mỗi năm, bút toán hạch toán tương tự năm 20T1 Lưu ý: chi phí lãi vay thuê tài sản thay đổi tương ứng cho từng năm theo như bảng tính theo dõi “Nợ phải trả thuê tài sản” ở trên.
20T6	Thanh toán tiền thuê cuối năm NỢ nợ phải trả thuê tài sản: 2.100 CÓ tiền: 2.100 Khấu hao tài sản quyền sử dụng NỢ chi phí khấu hao: 1.443 CÓ khấu hao lũy kế: 1.443 Chi phí lãi vay thuê tài sản NỢ chi phí tài chính: 829 CÓ nợ phải trả thuê tài sản: 829	GIẢM nợ phải trả thuê tài sản: 2.100 GIẢM tiền: 2.100 TĂNG khấu hao lũy kế: 1.443 TĂNG nợ phải trả thuê tài sản: 829	TĂNG chi phí khấu hao: 1.443 TĂNG chi phí tài chính: 829
20T7 đến 20X0	Cuối mỗi năm, bút toán hạch toán tương tự năm 20T6 Lưu ý: chi phí lãi vay thuê tài sản thay đổi tương ứng cho từng năm theo như bảng tính theo dõi “Nợ phải trả thuê tài sản” ở trên.
20X1	Thanh toán tiền thuê cuối năm NỢ nợ phải trả thuê tài sản: 2.205 CÓ tiền: 2.205 Khấu hao tài sản quyền sử dụng NỢ chi phí khấu hao: 1.443 CÓ khấu hao lũy kế: 1.443 Chi phí lãi vay thuê tài sản NỢ chi phí tài chính: 477 CÓ nợ phải trả thuê tài sản: 477	GIẢM nợ phải trả thuê tài sản: 2.205 GIẢM tiền: 2.205 TĂNG khấu hao lũy kế: 1.443 TĂNG nợ phải trả thuê tài sản: 477	TĂNG chi phí khấu hao: 1.443 TĂNG chi phí tài chính: 477
20X2 đến 20X5	Cuối mỗi năm, bút toán hạch toán tương tự năm 20X1 Lưu ý: chi phí lãi vay thuê tài sản thay đổi tương ứng cho từng năm theo như bảng tính theo dõi “Nợ phải trả thuê tài sản” ở trên.

Xem thêm:

IFRS 16 – Thuê tài sản

[IFRS 16] Bên thuê – Phần 02: Các loại hợp đồng thuê tài sản

Ketoanstartup.com

XEM THÊM CÁC CHUẨN MỰC KHÁC

IFRS